Báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ của Bộ Tài chính cho biết, ước giải ngân từ đầu năm đến ngày 31/01/2024 là 16.934,3 tỷ đồng, đạt 2,46% kế hoạch (đạt 2,58% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao) (cùng kỳ năm 2022 đạt 1,72% kế hoạch và đạt 1,81% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao).
Mới chỉ trên 45% bộ ngành phân bổ hết kế hoạch vốn
Theo đó, đối với tổng kế hoạch giao năm 2024 (kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, kế hoạch vốn cân đối địa phương giao tăng): 688.496 tỷ đồng, cụ thể: Thủ tướng Chính phủ giao cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương là 657.349 tỷ đồng (bao gồm: vốn NSTW là 225.000 tỷ đồng, vốn NSĐP là 432.349 tỷ đồng); Các địa phương giao tăng so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (theo số liệu cập nhật đến thời điểm báo cáo) là 31.147 tỷ đồng.
Đối với kế hoạch vốn đã triển khai phân bổ là 657.799,2 tỷ đồng, đạt 100,07% kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ đã giao (657.348,9 tỷ đồng). Trong đó, các địa phương giao tăng so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao là 31.147 tỷ đồng. (nếu không tính số kế hoạch vốn cân đối NSĐF giao tăng là 31.147 tỷ đồng, thì tổng số vốn đã phân bổ là 626.652 tỷ đồng, đạt 95,33% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.
Có 20/44 bộ, cơ quan trung ương và 39/63 địa phương chưa phân bổ hoặc phân bổ chưa hết kế hoạch vốn đã được Thủ tướng Chính phủ giao. Tổng số vốn chưa phân bổ chi tiết là 30.536,9 tỷ đồng, chiếm 4,65% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, trong đó: vốn NSTW là 12.465,7 tỷ đồng (gồm 10.488 tỷ đồng thuộc nguồn vốn NSTW trong nước và 2.138 tỷ đồng thuộc nguồn vốn NSTW nước ngoài), vốn cân đối NSĐP là 18.071,2 tỷ đồng.
Nguyên nhân nào cản trở việc phân bổ vốn
Theo Bộ Tài chính, nguyên nhân chưa phân bổ hết kế hoạch vốn đối với 10.488 tỷ đồng thuộc nguồn vốn NSTW trong nước do: Tại Nghị quyết 104/2023/QH15 và 105/2023/QH15 ngày 21/10/2023, Quốc hội yêu cầu Chính phủ “Siết chặt kỷ cương, kỷ luật tài chính” và “phân bổ và giao dự toán đúng thời hạn theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước”, đồng thời “khắc phục hạn chế trong chậm triển khai thực hiện dự án đầu tư công”. Nhằm cụ thể hóa các chỉ đạo này và nhanh chóng triển khai giao dự toán, sớm giải ngân vốn vào nền kinh tế ngay từ những ngày tháng đầu năm, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các bộ, cơ quan trung ương và địa phương phân bổ chi tiết kế hoạch vốn NSTƯ trước ngày 31/12/2023.
Vốn đầu tư công góp phần hoàn thiện kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển KTXH. Ảnh: Châu An
Ngày 11/01/2024, Bộ Tài chính đã có công văn số 405/BTC-ĐT về việc đôn đốc phân bổ, nhập dự toán và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công nguồn NSNN năm 2024 của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương, làm cơ sở để Bộ Tài chính phê duyệt dự toán cho các dự án theo đúng quy định. Tuy nhiên, nhiều bộ, cơ quan trung ương và địa phương chưa phân bổ chi tiết kế hoạch NSTW trong nước đúng thời gian quy định trong đó: 6.156 tỷ đồng của các dự án khởi công mới, bao gồm cả các dự án, nhiệm vụ thuộc CTMTQG của 9 bộ, ngành và 7 địa phương nhưng chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư. Bộ Tài chính cũng cho biết các dự án trên gặp nhiều vướng mắc trong tổ chức thực hiện, chủ yếu tại khâu thẩm định dự án (thời gian kéo dài đặc biệt trong thủ tục xin ý kiến các cơ quan thẩm định về xây dựng, dự án quan trọng, có tính chất phức tạp, hồ sơ pháp lý phức tạp điều chỉnh trong quy hoạch, phải khảo sát, làm việc với địa phương về địa điểm đề xuất xây dựng báo cáo chủ trương đầu tư,…). Một số dự án được các bộ, ngành cam kết sẽ hoàn tất chuẩn bị đầu tư để phân bổ vốn trước Quý 1/2024.
Đối với các dự án, nhiệm vụ thuộc CTMTQG, các địa phương đang ưu tiên triển khai các dự án, nhiệm vụ đã được giao kế hoạch năm 2023; 848 tỷ đồng của các dự án, nhiệm vụ đang trình Thủ tướng Chính phủ cho phép kéo dài thời gian bố trí vốn để thực hiện và hoàn thành của 4 bộ, ngành và địa phương; 811 tỷ đồng của các dự án, nhiệm vụ đang tổng hợp để trình cấp có thẩm quyền điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn của 4 bộ, ngành và địa phương và sẽ phân bổ chi tiết sau khi có quyết định điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn; 1.210 tỷ đồng của Bộ Thông tin và truyền thông; Bộ kế hoạch đầu tư, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Liên minh HTX Việt Nam chưa gửi quyết định phân bổ; 1.463 tỷ đồng của các bộ, ngành địa phương chưa phân bổ do các nguyên nhân khác nhau như: Số vốn chưa phân bổ 1.098 tỷ đồng của Bộ Tài chính dự kiến bố trí cho các Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế, tuy nhiên các dự án này đến nay đã được bố trí nguồn từ năm 2023 và được Quốc hội cho phép kéo dài sang năm 2024 nên không có nhu cầu bố trí năm 2024, Bộ Tài chính đang dự kiến phương án đối với số còn lại chưa phân bổ và báo cáo cấp có thẩm quyền…
Đối với việc bố trí vốn hoàn trả các dự án, nhiệm vụ thuộc Chương trình phục hồi và phát triển KTXH theo Nghị quyết số 93/2023/QH15, tổng số vốn đã bố trí trong năm 2024 là 6.097,059 tỷ đồng (3/5 bộ, ngành đã bố trí 4.146,059 tỷ đồng; 24/29 địa phương đã bố trí 1.951 tỷ đồng). Nguyên nhân chủ yếu chưa bố trí hoàn trả do: Các dự án thuộc Chương trình phục hồi chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư; Một số bộ, ngành trung ương và địa phương dự kiến tiếp tục bố trí để hoàn trả trong kế hoạch năm 2025.
Đối với 2.138 tỷ nguồn vốn NSTW nước ngoài, hiện còn 8 bộ, ngành và địa phương chưa phân bổ chi tiết kế hoạch NSTW vốn nước ngoài.
Kiến nghị của Bộ Tài chính
Kiểm tra công tác phân bổ vốn, Bộ Tài chính cho rằng việc phân bổ cơ bản đáp ứng các tiêu chí về ưu tiên theo quy định, trong đó đã ưu tiên phân bổ cho các dự án hoàn thành, các dự án chuyển tiếp theo tiến độ, các dự án quan trọng quốc gia, dự án trọng điểm, có ý nghĩa lớn. Tuy nhiên, công tác phân bổ chi tiết của các bộ ngành, địa phương vẫn còn một số điểm cần cải thiện. Trong đó:
Các địa phương vẫn chưa phân bổ hết nguồn vốn NSTƯ bố trí cho các dự án quan trọng quốc gia, dự án trọng điểm, dự án đường cao tốc, dự án kết nối, có tác động liên vùng có ý nghĩa thúc đẩy sự phát triển kinh tế-xã hội nhanh, bền vững, đạt 48.756/49.211 tỷ đồng.
Tại một số bộ ngành còn tình trạng giao vốn cho các chủ đầu tư không trực thuộc bộ. Đối với nội dung này, Bộ Tài chính đã có công văn gửi các bộ trên yêu cầu làm việc với Bộ KH&ĐT, Bộ Xây dựng để làm rõ cơ sở pháp lý, sự phù hợp với các quy định của pháp luật hiện hành trong việc giao nhiệm vụ chủ đầu tư cho đơn vị không trực thuộc Bộ.
Đối với nguồn vốn NSTƯ trong nước tại các bộ, ngành vẫn còn diễn ra tình trạng “vốn chờ dự án”, chưa đảm bảo việc hoàn thiện thủ tục đầu tư để phân bổ kế hoạch trước ngày 31/12/2023.
Đối với nguồn vốn NSTW nước ngoài tại một số bộ có Hiệp dịnh vay dự kiến sẽ kết thúc vào năm 2024 hhoặc được Thủ tướng phê duyệt kéo dài thời gian bố trí vốn, Bộ Tài chính đã đề nghị cá bộ rà soát, ưu tiên bố trí kế hoạch năm 2024 cho các dự án trên, nghiêm túc tuân thủ tiến độ đầu tư đã được phê duyệt, đặc biệt với các dự án đã quá chậm trễ, tránh gây ảnh hưởng xấu tới tín nhiệm quốc tế của Việt Nam.
Đặc biệt, Bộ Tài chính cho rằng, kỷ luật, kỷ cương về chấp hành pháp luật về NSNN còn chưa được đề cao khi nhiều trường hợp các bộ ngành bố trí vốn cho các dự án khởi công mới khi chưa ưu tiên cho các dự án hoàn thành, chuyển tiếp; thời gian gửi, thể thức và nội dung các công văn gửi Bộ Tài chính còn chậm và chưa chính xác. Nhiều trường hợp, các bộ, ngành địa phương phân bổ vượt tổng mức đầu tư hoặc kế hoạch đầu tư công trung hạn còn lại được phân bổ “Thực trạng trên cho thấy vẫn còn tồn tại sự chưa quyết liệt trong chỉ đạo và triển khai, thiếu sát sao trong quản lý và kiểm soát các dự án là một nguyên nhân chính gây ảnh hưởng tới tiến độ thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn hàng năm”, báo cáo của Bộ Tài chính nêu rõ.
Để đẩy nhanh quá trình phân bổ vốn và giải ngân vốn đầu tư công Bộ Tài chính kiến nghị: Đối với Bộ Kế hoạch và Đầu tư: Thực hiện quy định tại Quyết định số 1603/QĐ-TTg ngày 11/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ, đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương báo cáo cấp có thẩm quyền phương án xử lý đối với kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2024 của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương tính đến trước ngày 31/12/2023 chưa phân bổ chi tiết cho các nhiệm vụ, dự án.
Đối với các bộ, cơ quan trung ương và địa phương: Bộ Tài chính kiến nghị Thủ tướng yêu cầu các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chủ động xây dựng kế hoạch triển khai, tiến độ giải ngân cho từng dự án, kịp thời chỉ đạo xử lý các khó khăn vướng mắc phát sinh, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án, phấn đấu giải ngân trên 95% kế hoạch được giao theo đúng chỉ đạo tại Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 05/01/2024 của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán NSNN năm 2024.
Đồng thời, ngày 23/01/2024, Bộ Kế hoạch và Đầu tư có công văn số 606/BKHĐT-TH gửi các bộ, cơ quan trung ương và địa phương về việc kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước cho Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Đề nghị các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chỉ đạo các chủ đầu tư khẩn trương phối hợp với Kho bạc Nhà nước nơi giao dịch làm thủ tục chuyển nguồn số vốn được phép kéo dài của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Trình tự giải ngân, quyết toán nguồn vốn chi ngân sách nhà nước của các dự án thuộc Chương trình theo quy định tại Nghị định số 99/2021/NĐ-CP ngày 11/11/2021 của Chính phủ; Khẩn trương triển khai công văn số 405/BTC-ĐT ngày 11/01/2024 của Bộ Tài chính về việc đôn đốc phân bổ, nhập dự toán và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công nguồn NSNN năm 2024.
Bên cạnh đó, phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính báo cáo phương án xử lý cụ thể đối với kế hoạch đầu tư vốn NSTW năm 2024 tính đến trước ngày 31/12/2023 chưa phân bổ chi tiết cho các nhiệm vụ, dự án.
HD
