Sáng 11/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Quốc hội bắt đầu phiên chất vấn và trả lời chất vấn với Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng về đièu hành chính sách tiền tệ nhằm kiểm soát lạm phát trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới có nhiều biến động; công tác quản lý nhà nước về thị trường vàng, thị trường ngoại hối; công tác hỗ trợ vay vốn và miễn giảm lãi suất cho người dân, doanh nghiệp để phục hồi sản xuất kinh doanh sau dịch Covid19 và thiên tai. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình những vấn đề có liên quan.
Toàn cảnh phiên chất vấn và trả lời chất vấn sáng 11/11. Ảnh: QH
Cam kết hỗ trợ 405 nghìn tỷ đồng cho phục hồi sản xuất kinh doanh
Liên quan đến các chính sách tiền tệ để hỗ trợ phục hồi kinh tế, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng (TCTD) giảm lãi suất cho vay và đưa ra các gói tín dụng với lãi suất ưu đãi để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 và thiên tai. Đến nay, có 35 ngân hàng đã cam kết hỗ trợ 405.000 tỷ đồng, trong đó 300.000 tỷ đồng dành cho vay mới với lãi suất thấp để khôi phục sản xuất kinh doanh. Các khoản vay bị ảnh hưởng bởi thiên tai cũng được cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ, giúp doanh nghiệp và người dân ổn định tài chính.
Cùng với đó, NHNN đã hoàn thiện khung pháp lý cho vay, tạo điều kiện cho các TCTD đơn giản hóa thủ tục cấp tín dụng và sử dụng nền tảng số để hỗ trợ cho vay vốn, giúp tăng khả năng tiếp cận vốn cho khách hàng, đặc biệt là các khoản vay nhỏ, đồng thời góp phần hạn chế tình trạng tín dụng đen.
Các chương trình tín dụng chính sách cũng đã được tăng cường, trong đó, NHNN phối hợp với Ngân hàng Chính sách xã hội để triển khai các chương trình tín dụng ưu đãi hỗ trợ sinh kế, như chương trình 120.000 tỷ đồng cho vay nhà ở xã hội (hiện nay gói tín dụng này đã tăng lên 145 nghìn tỷ đồng) và hỗ trợ các lĩnh vực ưu tiên như nông sản, thủy sản, và xăng dầu…
Tuy nhiên, Thống đốc thừa nhận, đối với chương trình cho vay mua nhà ở xã hội do các quy định về việc UBND tỉnh phải công bố dự án cho vay và quan trọng nhất là người vay phải có khả năng trả nợ. Trong khi đó, người dân cũng vừa vượt qua những khó khăn do dịch bệnh, thiên tai do đó tỷ lệ giải ngân cho các chương trình này còn thấp.
Về phía các TCTD, công tác tổng hợp, rà soát khách hàng vay vốn bị ảnh hưởng bởi bão gặp nhiều khó khăn, nhất là tại các tỉnh vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ tiếp tục bị ảnh hưởng sau bão. Theo thống kê, số lượng khách hàng của các ngân hàng chịu ảnh hưởng của cơn bão số 3 khá lớn (khoảng 192.000 khách hàng). Trong đó, nhiều khách hàng bị thiệt hại lớn (thậm chí thiệt hại toàn bộ) về tài sản hình thành từ vốn vay, dẫn đến khó khăn trong việc trả nợ ngân hàng. Nhiều khách hàng khó khăn từ dịch Covid-19, mới khôi phục lại sản xuất kinh doanh do được áp dụng các chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ và cho vay mới; nay lại tiếp tục thiệt hại do cơn bão số 3 nên hầu như không có khả năng khắc phục, không đáp ứng các điều kiện vay mới, dẫn tới nguy cơ nợ xấu gia tăng.
Trong bối cảnh đó, NHNN cũng đã đưa ra nhiều giải pháp như: thời gian tới sẽ trình Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định về việc giữ nguyên nhóm nợ, trích lập dự phòng rủi ro đối với khoản nợ của khách hàng gặp khó khăn do ảnh hưởng, thiệt hại của bão số 3, ngập lụt, lũ, sạt lở đất sau bão số 3; ban hành Thông tư cơ cấu lại thời hạn trả nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn do ảnh hưởng, thiệt hại của cơn bão số 3, ngập lụt, lũ, sạt lở đất sau bão số 3.
Cũng liên quan đến nội dung này, trả lời Đại biểu Trần Thị Nga (Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương) về giải pháp tín dụng hỗ trợ người dân cho hoạt động sản xuất kinh doanh, Thống đốc cho biết, ở Việt Nam đặc thù là vốn cho sản xuất kinh doanh phụ thuộc rất lớn vào các TCTD. Hiện nay tỷ lệ dư nợ tín dụng trên GDP đã là 120%. DN và người dân cũng cân nhắc tiếp cận với các nguồn vốn phù hợp. Khi tiếp cận nguồn vốn của ngân hàng phải đáp ứng được điều kiện của các TCTD mà điều kiện quan trọng nhất là có khả năng trả nợ. Khi đi vay phải có kế hoạch phương án kinh doanh khả thi. Muốn vậy cần sự phối hợp chặt chẽ của các bộ ngành để tư vấn pháp lý, vốn….Về phía ngân hàng sẽ cố gắng hết sức để hỗ trợ phục hồi và tăng trưởng nền kinh tế.
Phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khoá
Liên quan đến tăng trưởng tín dụng, Đại biểu Nguyễn Hồng Sơn đặt câu hỏi CPI hiện tăng 4% nhưng lạm phát cơ bản thấp chỉ hơn 2%, vậy Việt Nam có nên thay đổi lãi suất và ổn định tỷ giá hay không?
Trả lời câu hỏi của này, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, mục tiêu của chính sách tiền tệ là ổn định tỷ giá, lạm phát, hỗ trợ phát triển kinh tế. Có giảm được lãi suất hay không phụ thuộc rất nhiều vào từng điều kiện cụ thể. Thời gian qua, lãi suất đã giảm khá nhiều và NHNN sẽ tiếp tục theo dõi để có chính sách phù hợp.
“Nếu kiểm soát được lạm phát theo mục tiêu Quốc hội đề ra thì NHNN sẽ sẵn sàng đưa ra các gói chính sách hỗ trợ kinh tế phát triển như gói cho vay nhà ở xã hội 145 nghìn tỷ đồng thời gian qua”, Thống đốc nói.
Trả lời câu hỏi của các đại biểu về việc chính sách tài khoá và tiền tệ thời gian qua đã được phối hợp như thế nào? Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết: NHNN đang phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khoá. Chúng ta đang thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thì thực hiện chính sách tài khoá mở rộng có trọng điểm. Hiện nay tất cả các chỉ tiêu đang dưới ngưỡng cho phép nên Chính phủ chỉ đạo áp dụng chính sách tài khoá mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm…Vì nếu tăng trưởng kinh tế mà chỉ dựa vào chính sách tiền tệ sẽ tiềm ẩn rủi ro. “Thời gian vừa rồi Chính phủ chỉ đạo thúc đẩy các phân khúc khác của thị trường tài chính, trong đó có kênh thúc đẩy trái phiếu doanh nghiệp, thị trường chứng khoán sẽ giảm bớt áp lực đối với thị trường tiền tệ”, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nói.
Chống vàng hoá, không để vàng là mặt hàng đầu tư hấp dẫn
Cũng tại phiên chất vấn, nội dung về quản lý thị trường vàng được nhiều đại biểu đặc biệt quan tâm và liên tục đưa ra các câu hỏi chất vấn như: sự phối hợp trong công tác quản lý vàng? Có nên đưa ra hoạt động sàn vàng? Việc can thiệp vào giá vàng SJC đã làm cho đối tượng nào được hưởng lợi và ai bị thiệt hại? Có nên sửa Nghị định 24?
Đại biểu Lưu Văn Đức (Đoàn Đắk Lắk) đề nghị Thống đốc cho biết NHNN đã thực hiện những giải pháp quản lý nào; tác động đến giá vàng và thị trường vàng ra sao?
Trong khi đó, Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đặt vấn đề: “Vì sao NHNN chỉ bán vàng ra mà không mua vào? Khi người dân muốn bán ra thì không bán được?”. Ngoài ra Đại biểu Phạm Văn Hòa băn khoăn: “Vì sao lãi suất gửi USD bằng 0%, trong khi chúng ta vẫn phải đi vay nước ngoài và phải chịu lãi suất? Vì sao chúng ta lại không vay đô la của chính người dân, nguồn kiều hối chảy về cũng rất đáng kể?”.
Trả lời, Thống đốc NHNN cho biết thị trường vàng của Việt Nam biến động phù hợp diễn biến chung thế giới. Từ năm 2014 đến 2019, thị trường vàng tương đối ổn định và nhu cầu mua vàng của người dân giảm. Song bắt đầu từ năm 2021, giá vàng thế giới tăng cao và cũng khiến giá trong nước tăng theo.
Từ tháng 6/2024, giá vàng của quốc tế lập đỉnh. Lúc trước khi NHNN tiến hành can thiệp, giá vàng dao động 2.300-2.400 USD/ounce. Chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế cao khiến Chính phủ phải chỉ đạo quyết liệt. NHNN cũng đã căn cứ trên cơ sở pháp luật hiện hành và tổ chức đấu thầu. Qua đấu thầu 9 phiên cho thấy đây là giải pháp khá hiệu quả trong năm 2023. Tuy nhiên trong bối cảnh mới, tâm lý kỳ vọng của thị trường dâng lên cao.
Để thu hẹp nhanh khoảng cách giữa giá vàng trong nước và thế giới, NHNN đã chuyển sang bán trực tiếp qua 4 ngân hàng thương mại Nhà nước và SJC. Nhờ vậy, chênh lệch giá vàng giữa trong nước và thế giới từ 15-18 triệu đồng/lượng thì đến bây giờ chỉ còn 3-4 triệu đồng/lượng.
Tuy nhiên, thị trường vàng còn diễn biến khó lường, Việt Nam không sản xuất vàng, Thống đốc cho biết, việc can thiệp hoàn toàn phụ thuộc vào nhập khẩu vàng của quốc tế. "NHNN sẽ tiếp tục theo dõi sát những diễn biến này để đưa ra các chính sách để ổn định thị trường vàng", bà nói.
Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng trả lời chất vấn. Ảnh: QH
Trả lời đại biểu Phạm Văn Hòa, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, từ năm 2014 đến nay, NHNN không cung vàng miếng ra thị trường, do NHNN độc quyền sản xuất vàng miếng. Với bối cảnh và nhu cầu gia tăng, NHNN cũng chưa đặt vấn đề mua lại.
Các ngân hàng thương mại Nhà nước trong giai đoạn này chủ yếu thực hiện giải pháp tăng cung vàng. Hiện nay, hệ thống kinh doanh mua bán vàng miếng đã có 22 tổ chức tín dụng và có 16 doanh nghiệp kinh doanh mua bán vàng miếng. "Ngân hàng và các doanh nghiệp này vẫn được mua bán vàng bình thường. Doanh nghiệp không mua vàng của cá nhân có thể vì cần cân đối tiền", bà Hồng trả lời.
Cũng liên quan đến thị trường vàng, đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Đắk Nông) đặt câu hỏi về sự chênh lệch giữa vàng Việt Nam và thế giới vẫn cao làm cho giá vàng liên tục lập đỉnh. Cơ chế nào để người dân yên tâm vì tỷ giá của VND, bỏ đi “tích cốc phòng cở” để đưa tiền về sản xuất kinh doanh
Chia sẻ với sự quan tâm của đại biểu, Thống đốc cho biết, giá vàng cũng là vấn đề đau đầu của thế giới, trước khi NHNN tiến hành can thiệp vào thị trường vàng, giá vàng thế giới mới từ 2300-2440$/ounce. Tuy nhiên hiện nay đã vượt trên 2700$/ounce. Giá vàng vẫn tăng do những biến động từ yếu tố khách quan, NHNN sẽ tiếp tục theo dõi để điều hành chính sách tiền tệ. Giải pháp căn cơ là cùng với các bộ ngành tổng kết lại Nghị dịnh 24 để có giải pháp. Về lâu dài, chủ trương chống vàng hoá, làm sao để vàng không là mặt hàng hấp dẫn để đầu cơ. Còn vàng tích luỹ theo tâm lý Á Đông sẽ có những giải pháp cung ứng phù hợp.
Liên quan đến câu hỏi chất vấn của đại biểu Phạm Văn Hoà về việc người dân trong nước có lượng kiều hối về Việt Nam rất lớn, nhưng NHNN không huy động đô la mà lại đi vay ODA với lãi suất cao, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết: Chủ trương của chúng ta là hạn chế vàng hoá và đô la hoá nền kinh tế, chuyển dần từ huy động và cho vay ngoại tệ bằng chủ trương mua và bán ngoại tệ. Nếu cho vay thì các tổ chức tín dụng đối diện với các rủi ro về tỷ giá, chứ không phải tổ chức tín dụng không phải trả lãi suất cho người dân. Chủ trương là người dân có ngoại tệ chuyển hoá thành VND để đầu tư vào sản xuất kinh doanh. Kết quả, trước đây dự trữ ngoại hối của chúng ta rất thấp nhưng hiện nay bằng chính sách này đã tăng hơn rất nhiều.
Hơn 1 triệu tỷ đồng đã được đưa vào hỗ trợ nền kinh tế
Cho thêm ý kiến về các nội dung liên quan đến chính sách tài khoá và quản lý hoá đơn, chứng từ đối với thị trường vàng, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết: chính sách tiền tệ và tài khoá là động lực phát triển kinh tế, việc phối hợp điều hành trong thời gian qua là hợp lý. Phối hợp giữa chính sách tiền tệ được điều hành linh hoạt và hiệu quả với chính sách tài khoá mở rộng hợp lý. Chính điều này tạo ra động lực cho nền kinh tế, khi chỉ 4 năm qua thu NSNN vượt 1 triệu tỷ đồng và năm sau thu NSNN cao hơn năm trước. Bên cạnh đó, chính sách giảm thuế phí gần 1 triệu tỷ đồng. “Như vậy trong điều kiện bình thường chúng ta thu thêm được gần 2 triệu tỷ đồng”, Phó Thủ tướng nói.
Tính đến thời điểm ngày 11/11, thu NSNN đạt 99,4% so với dự toán được Quốc hội giao và đạt 17,78% so với cùng kỳ năm trước, tăng 255.216 tỷ đồng. Dự kiến đến cuối năm, thu NSNN vượt tối thiểu vượt 300 ngàn tỷ để đầu tư cho nền kinh tế, xây dựng cơ sở hạ tầng.
Về quản lý hoá đơn vàng và thị trường vàng được thực hiện theo Nghị định 123 và Thông tư 78 ngày 28/5/2023. Bộ Tài chính đã có các văn bản chỉ đạo Tổng cục Thuế về việc tăng cường các biện pháp quản lý, giám sát, đấu tranh phòng, chống buôn lậu, kinh doanh trái phép vàng và tăng cường công tác đấu tranh phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa. Tổng cục Thuế đã ban hành các văn bản yêu cầu các Cục Thuế thực hiện rà soát toàn bộ các doanh nghiệp, các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, gia công vàng bạc, đá quý trên địa bàn quản lý, đặc biệt là các hoạt động kinh doanh mua bán vàng nguyên liệu và vàng miếng... Thực hiện nguyên tắc quản lý rủi ro trong quản lý thuế để thực hiện kiểm tra hồ sơ tại trụ sở Cơ quan Thuế theo quy định, trường hợp phát hiện rủi ro thì thực hiện thanh tra, kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế theo quy định, trong đó tiếp tục chú trọng công tác thanh tra, kiểm tra việc sử dụng hóa đơn theo đúng quy định.
Phó Thủ tướng cũng cho biết, việc mua bán vàng thực hiện theo Nghị định 24. Trong quá trình thực hiện chúng ta phát hiện những vấn đề và Chính phủ đã chỉ đạo sửa đổi Nghị định 24.
Giải thích thêm về nguyên nhân giá vàng tiếp tục tăng trong thời gian vừa qua, theo Phó Thủ tướng không thể không nói tới yếu tố tâm lý.
Về giải pháp để quản lý giá vàng trong thời gian tới, Phó Thủ tướng nhấn mạnh cần mua bán minh bạch; áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý thị trường vàng; chống buôn lậu mạnh mẽ; thúc đẩy sản xuất kinh doanh, sửa đổi Nghị định 24 và thúc đẩy nguồn vốn phát triển. Phó Thủ tướng cũng cho rằng, thời gian tới chúng ta cần nguồn vốn rất lớn để phát triển hạ tầng. Chúng ta sẽ không chỉ huy động nguồn vốn từ NSNN, ODA mà còn từ nhiều nguồn vốn từ trong dân để phát triển hạ tầng giúp hỗ trợ nền kinh tế để “GDP của ta sẽ tăng thành vài ngàn tỷ trong thời gian không xa”.
Châu An
