Sáng 29/10, tại Nhà Quốc hội, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày Tờ trình về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập, Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Quản lý thuế và Luật Dự trữ Quốc gia (Dự án 1 luật sửa 7 luật).
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày
Tờ trình của Chính phủ về Dự án 1 luật sửa 7 luật. Ảnh: MT
Giải quyết các vấn đề mang tính cấp bách
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, ngày 18/10/2024, Chính phủ đã ký Tờ trình số 678/TTr-CP gửi Quốc hội về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Quản lý thuế, Luật Dữ trữ quốc gia theo trình tự, thủ tục rút gọn.
Đối với Luật Chứng khoán, nhằm nâng cao tính minh bạch, hiệu quả trong hoạt động phát hành, chào bán chứng khoán, Chính phủ đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định như quy định về: Nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp; Chào bán chứng khoán ra công chúng; Chào bán chứng khoán riêng lẻ; Công ty đại chúng.
Để tăng cường giám sát và xử lý nghiêm các hành vi gian lận, lừa đảo trong hoạt động phát hành, chào bán chứng khoán, quy định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan, bảo đảm hiệu quả phòng ngừa, xử lý vi phạm trên thị trường chứng khoán, Chính phủ đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định về: Trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan đến hồ sơ, tài liệu báo cáo; Các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán; Hủy bỏ đợt chào bán.
Đối với Luật Kế toán, nội dung sửa đổi, bổ sung hướng tới 2 nhóm mục tiêu chính. Một là, áp dụng chuẩn mực quốc tế về kế toán; tháo gỡ khó khăn cho các đơn vị kế toán; đơn giản hóa nội dung công tác kế toán, chứng từ kế toán nhưng vẫn đảm bảo yêu cầu quản lý; hỗ trợ hoạt động chuyển đổi số; nâng cao tính minh bạch và tuân thủ báo cáo tài chính của đơn vị kế toán. Hai là, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, nâng cao năng lực quản lý Nhà nước trong lĩnh vực kế toán; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp người làm kế toán.
Đối với Luật Kiểm toán độc lập, việc sửa đổi, bổ sung hướng tới 3 nhóm mục tiêu chính: Tăng cường hiệu lực, hiệu quả của hoạt động quản lý Nhà nước đối với Kiểm toán độc lập, góp phần ổn định và phát triển kinh tế; Nâng cao chất lượng Kiểm toán độc lập, tăng cường độ tin cậy các thông tin phục vụ quản lý, điều hành các hoạt động kinh tế; Mở rộng các đối tượng cần được kiểm toán bắt buộc, đảm bảo đầy đủ thông tin tin cậy phục vụ quản lý nhà nước và ra quyết định. Để thực hiện các mục tiêu trên, Chính phủ đề xuất sửa đổi, bổ sung 06 nội dung liên quan tại Luật Kiểm toán độc lập.
Đối với Luật Ngân sách nhà nước (NSNN), Chính phủ đề xuất sửa đổi, bổ sung cơ chế cho phép các địa phương sử dụng ngân sách địa phương để thực hiện đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng của ngân sách cấp trên trực tiếp trên địa bàn, hỗ trợ các địa phương khác và chi viện trợ. Cùng với đó, đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về chi NSNN thực hiện một số nhiệm vụ từ cả nguồn chi đầu tư và thường xuyên...
Đối với Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Chính phủ đề xuất sửa đổi, bổ sung để đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và nâng cao hiệu quả trong quản lý, sử dụng tài sản công. Cùng với đó, đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định về việc áp dụng pháp luật giữa Luật Quản lý, sử dụng tài sản công với các văn bản quy phạm pháp luật khác, bao gồm (i) Bổ sung quy định cụ thể việc quản lý, sử dụng, khai thác nguồn lực tài chính từ đất đai, tài nguyên được thực hiện theo quy định của pháp Luật về đất đai, tài nguyên và pháp luật có liên quan; (ii) Bổ sung quy định việc sử dụng đất quốc phòng, an ninh kết hợp với hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế; việc quản lý, sử dụng tài sản công tại doanh nghiệp được thực hiện theo các quy định có liên quan, không phải thực hiện sắp xếp lại theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công.
Về Luật Quản lý thuế, nhằm tháo gỡ vướng mắc về cơ chế chính sách, nâng cao hiệu lực hiệu quả quản lý thuế, tăng cường trách nhiệm công vụ để đảm bảo công bằng, bình đẳng, minh bạch, thống nhất trong hệ thống văn bản pháp luật, đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định về: (i) Mức tiền phải trả lãi; (ii) Thẩm quyền quyết định hoàn thuế; (iii) Nguyên tắc quản lý thuế; (iv) Hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế trong trường hợp xuất cảnh; (v) Biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế; (vi) Quy tắc xác định thời gian tính tiền chậm nộp.
Toàn cảnh. Ảnh: MT
Với mục tiêu tạo nguồn lực cho phát triển kinh tế xã hội thông qua mở rộng cơ sở thu, chống thất thu thuế, Chính phủ cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về: Nguyên tắc khai thuế, tính thuế nhằm mở rộng cơ sở thu, đảm bảo công bằng, bình đẳng trong hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, kinh doanh dựa trên nền tảng số; Khai thác, chia sẻ dữ liệu giữa cơ quan Thuế với các cơ quan liên quan.
Đối với Luật Dự trữ Quốc gia, nhằm tạo cơ sở pháp lý rõ ràng trong các trường hợp Lãnh đạo Đảng và Nhà nước đã sử dụng nguồn gạo DTQG để làm quà tặng (viện trợ nước ngoài) và chuyển thẩm quyền quyết định ngân sách trung ương mua bù hàng dự trữ quốc gia đã xuất cấp từ Ủy ban thường vụ Quốc hội sang Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ đề xuất bổ sung cơ chế cho phép Thủ tướng Chính phủ quyết định xuất hàng dự trữ quốc gia phục vụ đối ngoại của Đảng và Nhà nước. Đồng thời, sửa đổi, bổ sung các quy định về phân cấp thẩm quyền cho Thủ tướng chính phủ quyết định ngân sách trung ương mua bù hàng DTQG.
Bảo đảm tính khả thi, thống nhất, đồng bộ
Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách (UBTCNS) Lê Quang Mạnh đánh giá, các quy định pháp luật về chứng khoán, kiểm toán độc lập, kế toán, NSNN, quản lý, sử dụng tài sản công, quản lý thuế, dự trữ quốc gia được ban hành trong thời gian vừa qua khá đầy đủ, đồng bộ. Nhờ triển khai thực hiện các quy định pháp luật này đã tăng cường tiềm lực tài chính quốc gia, quản lý, sử dụng hiệu quả nguồn vốn NSNN, tài chính, tài sản nhà nước hiệu quả, góp phần quan trọng trong sự phát triển đất nước.
Tuy nhiên, thực tế triển khai cũng phát sinh nhiều vấn đề mới và một số khó khăn, vướng mắc, bất cập. Do đó, UBTCNS, Ủy ban Kinh tế và các cơ quan của Quốc hội nhất trí sự cần thiết sửa đổi, bổ sung dự án Luật nhằm thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội và tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc về thể chế trong lĩnh vực tài chính, ngân sách nhằm cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, thu hút tối đa các nguồn lực nhà nước, ngoài nhà nước để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội đất nước.
UBTCNS cho rằng, Dự án Luật dự kiến sửa đổi, bổ sung nhiều nội dung quan trọng, phức tạp, tác động trực tiếp đến quản lý sử dụng NSNN, quản lý, sử dụng tài sản công, cần thời gian để cân nhắc, xem xét, đánh giá kỹ lưỡng để bảo đảm chất lượng của dự án Luật trình Quốc hội xem xét, thông qua. Do đó, đề nghị Chính phủ chỉ đạo Cơ quan soạn thảo chịu trách nhiệm về các nội dung đề xuất sửa đổi, bổ sung và tiếp tục rà soát, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội chỉnh lý các nội dung sửa đổi, bổ sung dự án Luật bảo đảm là các vấn đề đã chín, đã rõ, đã được đánh giá kỹ tác động, bảo đảm tính khả thi, thống nhất, đồng bộ với các quy định pháp luật và thực hiện đúng các Nghị quyết của Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị để đủ điều kiện xem xét thông qua theo quy trình 1 kỳ họp theo quy định của Luật Ban hành VBQPPL nhằm giải quyết các vấn đề cấp bách phát sinh trong thực tiễn.
Nâng chất lượng trái phiếu phát hành riêng lẻ
Cho ý kiến thẩm tra đối với các nội dung cụ thể của Dự án Luật, liên quan đến Luật Chứng khoán sửa đổi, UBTCNS cho biết, Ủy ban Kinh tế nhất trí việc bổ sung nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là tổ chức, cá nhân nước ngoài để tạo thuận lợi, tăng cường thu hút nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào TTCK Việt Nam, thúc đẩy TTCK phát triển và mở rộng kênh dẫn vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài vào Việt Nam.
Ủy ban Kinh tế cho rằng việc bổ sung quy định về các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tham gia mua, giao dịch, chuyển nhượng trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ là cần thiết để giảm thiểu được rủi ro như trong thời gian qua của thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ, bao gồm cả TPDN riêng lẻ của công ty đại chúng theo quy định của Luật Chứng khoán và TPDN riêng lẻ của công ty không phải là đại chúng theo quy định của Luật Doanh nghiệp.
Nhiều ý kiến đồng tình với đề xuất của Chính phủ quy định theo hướng nhà đầu tư được tham gia mua, giao dịch, chuyển nhượng TPDN riêng lẻ gồm: nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là tổ chức và nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân trong trường hợp doanh nghiệp phát hành đáp ứng một số điều kiện cụ thể để nâng cao chất lượng hàng hóa trên thị trường, giúp thị trường TPDN hoạt động an toàn, lành mạnh hơn. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát điều kiện đối với doanh nghiệp phát hành phù hợp với tình hình thị trường, bảo đảm phát triển bền vững thị trường, bảo vệ nhà đầu tư cá nhân khi tham gia vào thị trường. Bên cạnh đó, cần có giải pháp để tăng cường sự tham gia của các quỹ đầu tư, các nhà đầu tư là tổ chức vào thị trường trái phiếu nói chung, trái phiếu phát hành riêng lẻ nói riêng; tăng trách nhiệm của nhà đầu tư cá nhân.
Một số ý kiến cho rằng, nhà đầu tư cá nhân thường hạn chế về khả năng quản trị rủi ro và nguồn lực tài chính, nhất là trong điều kiện thị trường phát triển nhanh, tiềm ẩn nhiều rủi ro, do vậy, đề xuất chỉ cho phép nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là tổ chức được tham gia mua, giao dịch, chuyển nhượng TPDN riêng lẻ, nhà đầu tư cá nhân chỉ tham gia mua, giao dịch, chuyển nhượng TPDN riêng lẻ do tổ chức tín dụng phát hành là phù hợp (như Chính phủ đã báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp thứ 38). Quy định này sẽ giúp phân luồng nhà đầu tư tham gia mua, giao dịch, chuyển nhượng TPDN riêng lẻ theo hướng các nhà đầu tư là cá nhân sẽ tham gia vào thị trường TPDN chào bán ra công chúng công khai, minh bạch, ít rủi ro hơn, góp phần thúc đẩy thị trường này phát triển hoặc tham gia đầu tư vào TPDN riêng lẻ qua các quỹ đầu tư là các tổ chức đầu tư chuyên nghiệp, có khả năng quản trị rủi ro tốt, kỹ năng đầu tư và được cấp phép, giám sát bởi các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành, phù hợp với giải pháp phát triển quỹ đầu tư nêu tại Chiến lược phát triển TTCK đến năm 2030.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách (UBTCNS) Lê Quang Mạnh trình bày Báo cáo thẩm tra Dự án Luật. Ảnh: QH
Đối với Luật Kế toán sửa đổi, đa số ý kiến UBTCNS nhất trí đề xuất của Chính phủ sửa đổi, bổ sung về việc áp dụng chuẩn mực quốc tế về kế toán và xây dựng khuôn khổ pháp lý cho việc áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế để thuận lợi và có căn cứ, cơ sở pháp lý để Bộ Tài chính hướng dẫn đối tượng, phạm vi, thể thức, lộ trình và các nội dung khác liên quan đến việc áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế.
Một số ý kiến đề nghị làm rõ lộ trình áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cân nhắc bổ sung quy định liên quan đến việc đào tạo nguồn nhân lực để vừa đáp ứng trong điều kiện chuyển đổi số, hóa đơn điện tử, vừa dần dần tiếp cận và thực hiện các chuẩn mực quốc tế về kế toán, tránh việc áp dụng ngay sẽ gặp khó khăn lại tiếp tục kiến nghị sửa đổi.
Đa số ý kiến UBTCNS cũng nhất trí đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định người làm kế toán có quyền độc lập về chuyên môn, nghiệp vụ kế toán; bảo lưu ý kiến chuyên môn bằng văn bản khi có ý kiến khác với ý kiến của người ra quyết định; báo cáo bằng văn bản cho kế toán trưởng hoặc người đại diện theo pháp luật của đơn vị kế toán khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật về tài chính, kế toán trong đơn vị; trường hợp vẫn phải chấp hành quyết định thì báo cáo lên cấp trên trực tiếp của người đã ra quyết định hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền và không phải chịu trách nhiệm về hậu quả của việc thi hành quyết định đó.
Liên quan đến Luật Kiểm toán độc lập, Ủy ban Kinh tế nhất trí việc sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 16 của Luật hiện hành về những người không được đăng ký hành nghề kiểm toán, bảo đảm phù hợp với quy định của các luật có liên quan. Đối với quy định về “những người phải ngừng hành nghề kiểm toán”, Ủy ban Kinh tế đề nghị cần rà soát làm rõ việc ngừng hành nghề kiểm toán hoàn toàn hay ngừng có thời hạn.
Một số ý kiến đề nghị Chính phủ rà soát, bảo đảm sự liên thông về xử phạt hành chính giữa pháp luật kế toán và pháp luật về kiểm toán độc lập. Bởi trách nhiệm lập báo cáo tài chính là đơn vị được kiểm toán, trong trường hợp có vi phạm thì pháp luật về kế toán quy định xử phạt hành chính đối với cá nhân kế toán viên tối đa là 50 triệu đồng, trong khi đối với kiểm toán viên độc lập thì tối đa 01 tỷ đồng.
Huy động nguồn lực đầu tư các dự án quy mô lớn mang tính liên vùng
Về Luật NSNN sửa đổi, Dự thảo Luật bổ sung thêm khoản 10a sau khoản 10 Điều 8 Luật NSNN theo hướng quy định các nhiệm vụ được bố trí từ nguồn chi đầu tư và chi thường xuyên, đa số ý kiến UBTCNS nhất trí bổ sung quy định này. Tuy nhiên đề nghị nghiên cứu, cân nhắc để thu hẹp phạm vi các nhiệm vụ được sử dụng vốn chi thường xuyên. Đồng thời, rà soát để bảo đảm thống nhất với các quy định về việc sử dụng nguồn chi thường xuyên và các nguồn vốn hợp pháp khác để chuẩn bị đầu tư dự án tại dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi) đang trình Quốc hội xem xét, quyết định tại kỳ họp này.
Một số ý kiến trong UBTCNS cho rằng, trên thực tế, thời gian qua đã phát sinh vướng mắc trong việc phân bổ ngân sách cho một số nhiệm vụ sửa chữa, cải tạo, nâng cấp, mở rộng hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng và tán thành với Chính phủ về cần thiết phải có giải pháp về khuôn khổ pháp luật để khắc phục tình trạng ách tắc này. Tuy nhiên, đề nghị không nên quy định nội dung trên trong dự thảo Luật.
Liên quan đến đề xuất bổ sung quy định sử dụng vốn đầu tư phát triển của ngân sách địa phương cho các dự án đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng của ngân sách cấp trên trực tiếp trên địa bàn; hỗ trợ địa phương khác cho các dự án đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng có tính chất vùng, liên vùng, UBTCNS cho rằng, về chủ trương, một số Nghị quyết của Đảng đã khẳng định chủ trương cần huy động nguồn lực tổng thể để đầu tư phát triển các dự án quy mô lớn mang tính liên vùng. Do vậy, Ủy ban TCNS cho rằng, cần thiết phải thể chế hóa quy định bằng pháp luật.
Theo tinh thần đó, hiện nay Quốc hội cũng đã ban hành nhiều Nghị quyết cho phép một số địa phương áp dụng thí điểm sử dụng vốn đầu tư phát triển của ngân sách địa phương cho các dự án đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng của ngân sách cấp trên trực tiếp trên địa bàn và hỗ trợ địa phương khác thực hiện các dự án đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng có tính chất vùng, liên vùng và một số công trình hạ tầng quan trọng. Vì vậy, đa số ý kiến Ủy ban TCNS nhất trí bổ sung quy định trên song cần thêm điều kiện là các địa phương khi hỗ trợ phải bảo đảm khả năng cân đối của NSĐP; không làm ảnh hưởng đến việc triển khai các nhiệm vụ trên địa bàn thuộc trách nhiệm của địa phương.
Về sửa đổi, bổ sung Điều 39 Luật Quản lý, sử dụng tài sản công về bảo dưỡng, sửa chữa tài sản công tại cơ quan nhà nước, đa số ý kiến nhất trí với dự thảo Luật vì theo báo cáo của Cơ quan chủ trì soạn thảo, tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị rất đa dạng, phong phú về chủng loại, giá trị; tần suất sử dụng tài sản ở mỗi cơ quan, đơn vị cũng như điều kiện thời tiết, môi trường ở mỗi vùng là khác nhau, ảnh hưởng tới khả năng duy trì công năng, thời gian sử dụng của tài sản. Tuy vậy, một số ý kiến đề nghị giữ như quy định hiện hành về thẩm quyền quy định chế độ, tiêu chuẩn, định mức kinh tế - kỹ thuật bảo dưỡng, sửa chữa đối với tài sản công.
Về thẩm quyền phê duyệt việc sử dụng tài sản công tại đơn vị sự nghiệp công lập vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết, đa số ý kiến UBTCNS tán thành và cho rằng, việc sửa đổi này sẽ tạo cơ sở pháp lý để giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn. Một số ý kiến đề nghị không thay đổi thẩm quyền phê duyệt Đề án vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết các tài sản do nhà nước giao và do NSNN đầu tư như nội dung dự thảo nêu.
Tạo cơ sở pháp lý để tổ chức quản lý sàn TMĐT khấu trừ, khai, nộp thuế thay
Về Luật Quản lý thuế sửa đổi, đối với việc quản lý thuế đối với các hộ, cá nhân kinh doanh trên các nền tảng thương mại điện tử, nền tảng số, Dự thảo Luật bổ sung quy định “Đối với hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, kinh doanh dựa trên nền tảng số của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh thông qua sàn giao dịch thương mại điện tử hoặc các nền tảng số thì tổ chức là nhà quản lý sàn giao dịch thương mại điện tử có chức năng thanh toán (bao gồm cả tổ chức trong nước và nước ngoài) và các tổ chức khác có trách nhiệm khấu trừ, kê khai, nộp thuế thay cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh...”. UBTCNS về cơ bản nhất trí với hướng bổ sung quy định này để tạo cơ sở pháp lý cho việc yêu cầu các tổ chức quản lý này thực hiện nộp thuế thay, nhất là đối với các trường hợp như Booking.com, Agoda,…mà hiện Cơ quan quản lý thuế đang gặp vướng mắc trong việc yêu cầu các tổ chức này nộp thuế qua cổng Thông tin điện tử của Tổng cục Thuế.
Về đề nghị bổ sung quy định cho phép xuất hàng dự trữ quốc gia để phục vụ hoạt động đối ngoại của Đảng và Nhà nước, UBTCNS nhất trí bổ sung quy định về việc cho phép xuất hàng dự trữ quốc gia để phục vụ hoạt động đối ngoại của Đảng và Nhà nước vào Luật Dự trữ quốc gia. Việc bổ sung nội dung này ở Luật Dự trữ quốc gia là phù hợp, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong thực hiện.
HP
